Eski 1086 Sayılı HUMK iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağı sözlü yargılama hariç 185. maddeyle davanın açılmasıyla başlamaktaydı, yeni 6100 sayılı HMK n da ise bu konu daha farklı düzenlenmiştir.

Bir davada davanın zaruri unsurları olan taraflar, dava sebebi ve neticei talebin değiştirilmesi davanın genişletilmesi ve değiştirilmesidir.

Fakat, davanın taraflarının HMK. nun 124. Maddesindeki şartlar haricinde değiştirilmesi kesinlikle yasak olup, Islah işlemi ile değiştirilme imkanı yoktur. Davacının davasını tekrar açması gerekecektir.

İddianın ve davanın değiştirilmesi ihtiyacı, dava dilekçesinde dava sebebi dayanılan vakıaların eksik, yanlış gösterilmesi, dayanılan vakıa ve hukuki sebebin değiştirilmesi, veya neticei talebin değiştirilmesi, genişletilmesi nedenleriyle olabilir.

HMK nun 141 maddesinde belirtildiği üzere, davanın açılıp cevap dilekçesinin verilmesiyle iddianın ve savunmanın değiştirilmesi yasağı başlar. Artık yazılı yargılama tabi davalarda, davacı cevaba cevap, davalıda savunmasını ve ikinci cevap dilekçesi verilme anına kadar karşı tarafın muvafakatı olmadan değiştirebilir. Ön inceleme duruşmasında ise taraflar ancak karşı tarafın muvafakatıyla iddia ve savunmalarını değiştirebilirler. Daha sonra ortaya çıkan olaylar bu yasağın dışındadır.

Ön inceleme duruşmasına mazeretsiz katılmayan taraf olursa, gelen taraf karşı tarafın rıza aranmaksızın iddia ve savunmasını genişletebilir.

Dilekçelerin teatisinden sonra başlayan yasağın istisnalarında biri karşı tarafın muvafakatı diğeri Islah kurumudur. Islah, tahkikat aşamasına kadar hatta Yargıtay’ın bozma veya Bölge Adliye Mahkemelerinin Kaldırma kararından sonra dosya ilk dereceli mahkemeye gelip yine tahkikat sonuçlanana kadar her zaman yapılabilir. Ancak, bozma kararı, ortaya çıkan hukuki durumlara tesir edemez.

HMK 176 maddesinde belirtildiği üzere, taraflardan her biri yapmış olduğu usul işlemlerini kısmen veya tamamen ıslah edebilir.

Kısmen veya tamamen usul işlemlerini ıslah etmek isteyen taraf, bunu ancak bir kere yapabilir. Bir kere ıslah dilekçesi veren taraf 2.defa kesinlikle istinaf dilekçesi veremez.

Uygulamada bazı tereddütler olsa da, Islah dilekçesi yapılmış usulü işlemler için verilir. Dava dilekçesinde şahit delilline dayanmayan tarafın ıslah dilekçesiyle yeniden şahit deliline dayanamayacağı kanaatindeyim.

Yargıtay, çoğu uygulamalarında zamanaşımı itirazlarını ilk itirazlardan olmadığından ıslah yoluyla ileri sürülebileceği görüşündedir.

Yorumlar